ur. 8 sierpień 1296
zm. 26 sierpień 1346
hrabia luksemburski 1309-1346, król Czech 1310-1346, król Polski 1310-1335 (koronowany).
Jan Luksemburski był jedynym synem cesarza Henryka VII. W 1310r. możni czescy zwrócili się do króla niemieckiego z propozycją małżeństwa Jana z córką Wacława II, Elżbietą, która w posagu wniosłaby Luksemburgom Królestwo św. Wacława. Propozycja została przyjęta i Henryk VII w Spirze uznał Henryka Karynckiego za zdjętego z tronu.
Decyzja ta automatycznie spowodowała przyznanie władzy w Czechach młodemu Janowi. Wojska niemieckie opanowały kraj.
Po ucieczce Henryka Karynckiego w dniu 21 lutego 1311r. w katedrze praskiej odbyła się uroczystość koronacji Jana i Elżbiety, której przewodniczył arcybiskup Moguncji Piotr Aspelt. Po wstąpieniu na tron Luksemburczyk przyjął w swojej oficjalnej tytulaturze tytuł króla Czech i Polski, uważając się odtąd za spadkobiercę ostatnich Przemyślidów.
Tytułowanie się królem Polski zostało potwierdzone na arenie międzynarodowej, oprócz Władysława I Łokietka, który już w 1306r. nazywał siebie „prawdziwym dziedzicem Królestwa Polskiego”. W 1313r. Jan po śmierci ojca bezskutecznie starał się o koronę niemiecką. Prowadząc w Czechach politykę centralistyczną naraził się szlachcie czeskiej, którą wspierała królowa wdowa Ryksa Elżbieta. Do obozu przeciwników przeszła również jego własna żona Elżbieta. Spowodowało to rozwód królewskiej pary.
Kryzys w Czechach opanowała dopiero mediacja ze strony cesarza Ludwika IV Wittelsbacha. W 1319r. Jan opanował Łużyce. W 1320r. nie uznał charakteru koronacji Władysława I Łokietka uważając, że dotyczyła ona tylko księstwa krakowskiego. Rozpoczął tym samym politykę odzyskiwania ziem polskich. W 1327r. zbrojnie próbował anektować Małopolskę. Sytuację uratował jednak król węgierski. Jako stronnik Łokietka Karol Robert Anjou drogą dyplomatyczną spowodował wycofanie wojsk czeskich z Polski. Jan Luksemburski po stracie Krakowa odpokutował ją sobie hołdując księstwa śląskie i sprzymierzając się z Zakonem Krzyżackim.
W 1328r. wyprawił się do Prus i na Pomorze, gdzie potwierdził prawa Zakonu do tej ziemi. Prowadził wojnę z Litwą. W 1329r. zhołdował księstwo płockie. Od 1330r. był zaangażowany w wojnę w Lombardii. Nie zapominając o ziemiach polskich nadał w tym samym roku Kujawy Zakonowi Krzyżackiemu.
Po wstąpieniu na tron krakowski Kazimierza III rozpoczął z nim mediacje w sprawie zakończenia wojny. Pod koniec listopada 1335r. za pośrednictwem Karola Roberta Andegaweńskiego doszło do porozumienia, w Wyszehradzie na mocy, którego Jan Luksemburski zrzekł się tytułu króla polskiego. Decyzja ta pozwalała Kazimierzowi III na oficjalne tytułowanie się królem Polski.
Jan Luksemburski zaangażował się natomiast w sprawy umocnienia swojej pozycji w Rzeszy. Ukoronowaniem tego był wybór jego syna Karola na króla niemieckiego w 1346r.
W 1340r. z powodu dziedzicznej choroby stracił wzrok, nie przeszkodziło mu to jednak w braniu czynnego udziału w wojnie z Anglią po stronie Francji. Zginął w bitwie pod Crecy jako jej bohater i symbol poświęcenia rycerskiego.
Pochowany jest w katedrze Marii Panny w Luksemburgu.
